Addison hastalığı ya da tıbbi adıyla hipoadrenokortisizm, hem kedi hem de köpeklerde görülebilen, böbreküstü bezlerinin yeterli miktarda hormon üretememesi sonucu ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Böbreküstü bezleri, vücudun stres ve mineral dengesi ile ilgili hormonların üretiminden sorumludur. Bu hormonların eksikliği ise yaşamı tehdit edebilecek ciddi semptomlara yol açabilir. Addison hastalığı, köpeklerde daha sık görülse de kedilerde de teşhis konulabilir.
Böbreküstü Bezlerinin İşlevi
Böbreküstü bezleri, böbreklerin hemen üzerinde yer alan küçük yapılar olup, vücutta kritik işlevlere sahip hormonların salgılanmasından sorumludur. Bu hormonlar arasında en önemli iki tanesi:
- Kortizol: Vücudun stresle başa çıkmasına yardımcı olur.
- Aldosteron: Kan basıncını ve elektrolit dengesini (sodyum ve potasyum seviyeleri) düzenler.
Addison hastalığında böbreküstü bezleri yeterince kortizol ve aldosteron üretmediğinde, vücut stresli durumlarla başa çıkamaz ve elektrolit dengesi bozulur. Bu durum, hayvanlarda ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Addison Hastalığının Nedenleri
Addison hastalığı genellikle otoimmün bir süreçten kaynaklanır. Vücudun bağışıklık sistemi böbreküstü bezlerine saldırarak, hormon üretiminden sorumlu hücrelerin hasar görmesine neden olur. Ancak, hastalığın gelişmesine katkıda bulunabilecek diğer nedenler şunlardır:
- Enfeksiyonlar: Kronik enfeksiyonlar böbreküstü bezlerine zarar verebilir.
- Tümörler: Böbreküstü bezlerinde ya da hipofiz bezinde tümörler hormon üretimini engelleyebilir.
- İlaçlar: Uzun süreli steroid kullanımı, böbreküstü bezlerinin işlevini baskılayarak hastalığı tetikleyebilir.
Addison Hastalığına Yatkın Irklar
Köpeklerde bazı ırkların Addison hastalığına daha yatkın olduğu bilinmektedir. Özellikle pudel, bearded collie, Portekiz su köpeği ve Nova Scotia duck tolling retriever gibi ırklarda daha sık rastlanır. Kedilerde ise belirgin bir ırk yatkınlığı bulunmamaktadır.
Belirtiler
Addison hastalığı sinsi ilerleyen bir hastalıktır ve belirtiler genellikle hafif başlayıp zamanla şiddetlenir. Bu nedenle teşhis edilmesi zor olabilir. Addison hastalığı olan kedilerde ve köpeklerde görülebilecek bazı yaygın belirtiler şunlardır:
- İştahsızlık ve kilo kaybı
- Letarji ve halsizlik
- Kusma ve ishal
- Titreme
- Karın ağrısı ve dehidratasyon
- Düşük kan basıncı
- Düzensiz kalp atışları (bradikardi)
- Çökmüş veya kriz geçirme (Addison krizi)
- Canine Akantozis Nigrikans tarzında Dermatolojik lezyonlar
Hastalık ilerledikçe, özellikle strese maruz kalındığında belirtiler şiddetlenebilir ve hayvan hayatı tehdit eden bir duruma girebilir. Addison krizi, acil müdahale gerektiren ciddi bir durumdur. Bu krizde hayvan ciddi dehidratasyon, düşük kan şekeri ve elektrolit dengesizlikleri nedeniyle şoka girebilir.
Teşhis
Addison hastalığının teşhisi klinik belirtiler ve çeşitli laboratuvar testleri ile konulur. Veterinerler genellikle ACTH stimülasyon testi uygular. Bu testte, ACTH adı verilen hormon enjekte edilir ve böbreküstü bezlerinin kortizol üretim kapasitesi ölçülür. Addison hastalığı olan hayvanlarda, bu test sonrası kortizol seviyelerinde artış olmaz.
Bunun yanı sıra, kan testlerinde sodyum/potasyum dengesizlikleri ve böbrek fonksiyon bozuklukları da görülebilir. Ancak, kesin teşhis için ACTH stimülasyon testi gereklidir.
Tedavi
Addison hastalığı kronik bir rahatsızlık olduğundan, tedavi ömür boyu devam eder. Tedavinin temel amacı, eksik olan hormonların yerine konmasıdır. Tedavi iki ana bölümden oluşur:
- Kortizol eksikliğinin giderilmesi: Glukokortikoid ilaçlar kortizol eksikliğini giderir. Dozaj, stresli durumlarda artırılabilir.
- Aldosteron eksikliğinin giderilmesi: Florinef ya da Percorten-V gibi ilaçlarla aldosteron eksikliği tedavi edilir. Bu ilaçlar, elektrolit dengesini sağlamada ve kan basıncını kontrol altında tutmada yardımcı olur.
Hastalık düzenli ilaç kullanımı ile kontrol altında tutulabilir ve hastalar genellikle normal bir yaşam sürebilirler. Ancak, tedavi süresince düzenli veteriner kontrolleri yapılmalı, özellikle elektrolit dengesi ve ilaç dozajı takip edilmelidir.
Addison Krizinde Acil Müdahale
Addison krizi, acil bir veteriner müdahalesi gerektirir. Hayvan bu durumda şoka girebilir ve acil tedavi edilmezse ölümcül olabilir. Tedavi sırasında damar yoluyla sıvı, elektrolit ve kortizol desteği sağlanır. Kriz atlatıldıktan sonra, uzun vadeli tedavi planı yeniden düzenlenir.
Kedi ve köpeklerde Addison hastalığı, zamanında teşhis ve doğru tedavi ile yönetilebilen, ancak yaşam boyu dikkat ve bakım gerektiren bir hastalıktır. Düzenli veteriner kontrolleri ve stresli durumlarda ilaç dozlarının ayarlanması, hayvanın sağlıklı bir yaşam sürdürebilmesi için kritik öneme sahiptir. Addison hastalığı hakkında erken bilgi sahibi olmak ve belirtilerini tanımak, evcil hayvan sahiplerinin bu kronik hastalıkla daha etkin bir şekilde başa çıkmalarına yardımcı olabilir.
Henüz Yorum Yok