Ülkemizin coğrafi yapısı ve iklim şartları bazı önemli hastalıkların vektörlüğünü yapan kenelerin ve tatarcık sineklerinin hızlı üremesi ,yayılması için uygun koşullar yaratmaktadır.
Son günlerde basınımızda sıkça yer alan keneler ve yaydıkları hastalıklar insan sağlığı kadar hayvan sağlığı açısından da büyük önem taşımaktadır. Bu ektoparazitlerin taşıyıcılığını yaptığı enfeksiyonlar özellikle ilkbahar ve yaz aylarında sizlerle birlikte Akdeniz ve Ege bölgelerine giden dostlarımızın sağlığı için büyük risk oluşturmaktaydı. Ancak iklim değişiklikleri ile birlikte egzotik keneler, pireler, sivrisinekler ve tatarcık sinekleri, giderek kuzeye yayılmaktadır. Bu hastalıklar hakkında bilgi sahibi olmanız, tatile çıkmadan önce birtakım önlemler almanızı sağlayacak ve bu basit önlemler sevgili dostlarımız kadar sizlerin de sağlığını korumaya yönelik olacaktır.
Lyme Hastalığı ( Lyme Borelliosis )
Lyme Hastalığı keneler tarafından hayvanlara ve insanlara bulaşan multi-sistem bakteriyel bir hastalıktır. Etken burgu şeklindeki Borellia burgdorferi bakterisidir.Özellikle Ixodidae ailesine ait keneler tarafından bulaşır.
Köpeklerde görülen en baskın belirti, topallıkla kendini gösteren ve tekrarlayan eklem yangısıdır (Arthritis).Ateş, halsizlik, iştah kaybı ve depresyon görülebilir. Kalp, sinir sistemi, deri, göz ve böbreklerde hastalıklara yol açabilir.
Kedilerde yüksek ateş, topallık, iştah kaybı, halsizlik, göz hasarı gibi belirtiler görülebildiği gibi bir çok enfekte kedi de bu belirtileri göstermeyebilir.
Klinik belirtilerin tespiti ve sonrasında yapılan antikor testleriyle teşhise gidilir. Erken teşhis hastalığın tedavisi için avantaj sağlamaktadır.
Ülkemizde de son yıllarda vaka sayılarının artmasıyla Veteriner Hekimler Lyme Aşısını zorunlu aşı grubuna almaya başlamıştır. Aşı ile hastalığa karşı köpeklerde koruyucu bağışıklık sağlanabilmektedir.
Leishmaniasis
Phlebotomus perniciosus cinsi tatarcık sineklerinin vektörlüğünü yaptığı köpek, kedi ve insanlarda görülen paraziter bir hastalıktır.
Akdeniz ülkelerinde köpeklerde görülen Canine leishmaniasis etkenleri L.donovani, L.chagasi, L.infantum cinsi hücre içi protozoan parazitlerdir.
Her yaşta kedi ve köpekte görülebilir. Karaciğer, dalak, böbrekler, deri ve gözleri enfekte edebilir.
Yemek yememe, kronik kilo kaybı, kaşıntısız deri lezyonları, tüy dökülmeleri, eklem ağrıları, göz lezyonları ve böbrek yetersizliği gibi klinik belirtilerle seyreder.
Klinik belirtilerin değerlendirilmesi, serolojik testler ve doku incelemeleriyle direk teşhise gidilebilir.
Uzaklaştırıcı ve öldürücü böcek ilacı kullanımı çevredeki vektör sayısını önemli ölçüde azaltır. Dostlarımız vektör sezonunda yoğunluğun olduğu gündoğumundan 1 saat öncesi ve günbatımından 1 saat sonrası içerde tutulmalıdır.
Boyna takılan yeni jenerasyon koruyucu bantlar (Paraband – MSD Hayvan Sağlığı) tatarcık sineklerinin ısırmasını önler ve enfeksiyon riskini önemli derecede azaltır. Son yapılan çalışmalar, kliniğimizin de referans verdiği Paraband tasmanın 12 ay dostlarımıza etkili koruma sağladığını göstermektedir.
Kırım – Kongo Kanamalı Ateşi
Son günlerde basında sıkça yer alan, kenelerin vektörlük ettiği, hayvanlarda ve insanlarda şiddetli bir seyir gösteren ölüm oranı yüksek viral bir hastalıktır. Bu yüzden biyolojik silah olarak kullanılmaktadır.
Etken Bunyaviridae ailesine bağlı Nairovirus soyundan virüslerdir. 2002-2003 ve bu sene bahar ve yaz aylarında bazı illerimizde görüldüğü Sağlık Bakanlığı tarafından rapor edilmiştir.
Hastalık hayvanlarda insanlara oranla daha yaygın görülmektedir. Hayvanlardaki hastalık enfekte kenelerin ısırması ile başlamaktadır.
Klinik belirtiler karaciğer, böbrek, endotel hasarı ve kan hücrelerinin hızlı yıkımlanması sonucunda ortaya çıkmaktadır. Enfeksiyon yüksek ateş, halsizlik, aşırı duyarlılık, kollarda ve bacaklarda ağrı ve iştahsızlıkla başlar. Dokular arasında sınırlı veya geniş kanama alanları oluşabilir. Burun kanaması, kanlı kusma, kanlı dışkılama, kanlı idrar yapma sıklıkla görülür ve tabloyu oldukça ağırlaştırır.
Klinik belirtilerin akut olmasıyla ve biyo-güvenlik açısından tam güvenli laboratuvarlarda yapılan serolojik antikor testleriyle tanıya gidilebilir.
Hastalığın spesifik bir tedavisi bulunmamakla birlikte destekleyici tedavi ve antiviral ajanların kullanımı başarılı sonuçlar verebilmektedir.
Ehrlichiosis
Keneler tarafından bulaştırılan rickettsia cinsi bakterilerin kedi, köpek ve insanlarda oluşturduğu enfeksiyondur. Literatürde köpek tifosu olarak da geçer. Ehrlichiosis etkeni kenede 5 ay boyunca canlı kalabilir.
Kedi ve köpeklerde ateş, uyuşukluk, depresyon, iştahsızlık, kilo kaybı, kusma gibi belirtilerle seyreder. Dönem dönem kanamalar meydana gelir ve anemi şekillenir. Solunum eforludur. Başın eğik durması, dengesizlik gibi sinirsel fonksiyon bozuklukları oluşabilmektedir.
Spesifik tedavisi olmakla beraber teşhis ve tedavide geç kalındığında ölümle sonuçlanabilmektedir.
Babesiosis
Keneler tarafından taşınan protozoon lardan Babesia türlerinin yaptığı enfeksiyonlardır. Bunlardan en sık görülenleri B.canis ve B.gibsoni dir.
Enfeksiyonun seyri bağışıklık sistemine göre değişmektedir. Bu yüzden kedi ve köpeğin yaşına göre klinik belirtiler farklı olabilir. Genellikle yavru kedi ve köpeklerde hastalık belirtileri daha şiddetli seyrederken erişkinlerde orta derecede semptomlar görülür.
Kırmızı kan hücrelerinin yıkımlanmasıyla şekillenen enfeksiyonda;
ateş, iştahsızlık, kusma, uyku hali, konjuktivalarda solgunluk veya sarılık, kahverengi idrar yapma, eforlu solunum ve eforlu kalp atımı görülebilen belirtilerdir.
Kan testleriyle mikroskobik bakı yapılarak kırmızı kan hücrelerinin içinde parazitler görülebilir.
Spesifik anti-babesiosis ilaçlarla ve destekleyici tedaviyle başarılı sonuçlar elde edilmektedir.
Q-Humması
Coxiella burnetti adı verilen bir tür rickettsia tarafından oluşan akut ateşli bakteriyel enfeksiyondur. Pek çok kene çeşidi tarafından bulaştırılabilir.
2002 – 2003 yılında Sağlık Bakanlığı tarafından ülkemizde görüldüğü rapor edilmiştir. İnhalasyon yolu ile kolaylıkla bulaşma kapasitesine sahip olması, çevre şartlarına karşı direnç göstermesi ve klinik bulguların az sayıda mikroorganizmanın alınmasını takiben gelişmesi, Coxiella burnetii’nin biyolojik silah olarak ilgi çekmesine neden olmuştur.
Ateş, halsizlik, depresyon, iştahsızlık, özellikle kedilerde yavru atmaya, köpeklerde nöbetlere neden olabilir. Hastaların %50’sinde akciğer grafisinde anormal görünümün eşlik ettiği atipik zatürre ye neden olabilmektedir. Q humması vakalarının yaklaşık %33’ünde akut hepatit gelişir.
Uzun süreli tedavi sonrası başarılı sonuçlar alınmaktadır. Tedavi süresi 12 ay kadar sürebilmektedir.
Kene Isırığı Felci
Belli kene türlerinin dişilerinin salyalarında bulunan neurotoksinlerin felce neden olmasıdır.
Birkaç saat içinde kusma, salya artışı karakteristiktir. Göz bebeklerinde büyüme, hipertansiyon ve akciğerlerde ödem görülür.
Eğer tedavi edilmezse solunum yetmezliği, mukozalarda morarma ve solunum felci gerçekleşir.
Kenelerin neden olduğu hastalıkların klinik tablosu bizler ve sevgili dostlarımız için oldukça korkunç görünmekte. Maalesef ki bu tablolarla zaman zaman karşılaşıyoruz ve aynı şeyleri yaşamamak için sizleri bilgilendirip gerekli önlemleri almanızı istiyoruz.
Bölgesel kene mücadelesi çok önemli olmakla birlikte uygulanması oldukça zordur.Kene mücadelesini dostlarımızı koruyucu basit bir takım önlemler alarak daha etkili hale getirebiliriz.
- Öncelikle ilkbahar başlangıcında havalar ısınmaya başladığında ayda bir dostlarımız için koruyucu damla veya sprey tarzında ilaçlar kullanmanız kene invazyonlarını önlemede faydalı olacaktır.
- Sıcak bölgelerde veya tatil amaçlı güneye gidilmeden 2 hafta öncesinden dostlarımız için Koruyucu Boyun Bantları ( Paraband ) kullanılması, kene ve tatarcık sineklerini dostlarımızdan uzak tutacaktır. Böylece bu parazitlerin ısırmasını önleyecektir.
- Kenelerin yoğun olabileceği mera, yüksek otlu bölgelere mümkün olduğunca dostlarımızı sokmamak gerekir. Bu yüksek otlar yaşam bölgesi içerisindeyse otları kısa tutmak kene mücadelesi için avantaj sağlayacaktır.
- Açık alanların, barınakların ve meraların uygun aktif maddelerle ilaçlanması kene ve tatarcık sineği potansiyelini önemli ölçüde düşürür ve kontrolu sağlar.
- Kene potansiyeli olan bölgelere girildiği zaman dostumuzun ve kendi üzerinizi dikkatlice kontrol etmelisiniz. Yüzeyde dolaşan keneler dikkatlice toparlanıp öldürülmeli. Kenelerin kafası vücuda girdiğinde uygun bir pensle ezmeden, çivi çıkarır gibi sağa sola oynatarak kafanın içeride kalmasına izin vermeyecek şekilde alınmalıdır. Aksi taktirde dokunulmamalıdır. Yanlış uygulamalarda kenenin kafası deri altında kalacağından apse ve enfeksiyon odağı oluşturacaktır.
- Yakın geçmişinde kene invazyonu olan dostlarımızın sahibi ve Veteriner Hekimi tarafından takibi yapılmalı, yukarıda bahsedilen belirtiler görüldüğünde en kısa sürede teşhis yapılması tedavinin başarısını arttırmaktadır.
Henüz Yorum Yok